SANKO Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Kısmı Lideri Prof. Dr. Nevin Ergun, bedenin temel kemik yapısındaki zımnî tehlikenin osteoporoz olduğunu söyledi.

20 Ekim Dünya Osteoporoz Günü nedeniyle açıklama yapan Prof. Dr. Ergun, osteoporozun, düşük kemik kitlesi ve kemik dokusunun mikro mimari yapısının bozulması sonucu kemik kırılganlığı ve kırığa yatkınlığında artış ile karakterize olan bir sistemik iskelet hastalığı olduğunu belirtti.

Osteoporozun, yalnızca bayanlarda değil erkeklerde hatta çocuklarda da görüldüğünü hatırlatan Prof. Dr. Ergun, şunları kaydetti: “Kadınlarda 40 yaşına kadar kemik yapısında imal ve yıkım olayı istikrarlı bir biçimde devam ederken, bu yaştan itibaren yıllık yüzde 0,5’lik bir oranda geri dönüşümsüz kemik kaybı olur. Bu bilhassa menopozdan itibaren daha da hızlanır ve menopozda olan bir bayan her yıl trabeküler kemiklerinin (Trabeküler kemik, bir arı peteği yapısında ve yüzey alanı daha geniş bir kemik türüdür. Trabeküler kemik omurgalarda ve uzun kemiklerin uç kısımlarında yer alır ve osteoporoza bağlı kırıklara en hassas bölgeler de buralarıdır) yüzde 5’ini ve tüm beden kemik dokusunun yüzde 1-1,5’lik bir kısmını kaybeder. Bayanlarda osteoporoza neden olabilecek risk faktörlerini şöyle sıralayabiliriz; beyaz ırk, yaş, ailede kırık hikayesi, daha evvel ve 50 yaşından sonra oluşan rastgele bir kırık, düşük vücut yükü, alışkanlıklar (kafein, alkol, kahve sigara), ilaç kullanımı (antasit, fenobarbutal, tiroksin, glukokortikoid), besin ile yetersiz kalsiyum alımı, aktivite azlığı, düşmeye yatkın olmak.”

Erkeklerde yaşlanmaya bağlı kemik kaybında artma olur

“Erkeklerde de endokortikal (Devamlı bir kemik dokusu olup, vasküler kanalları içerir. İskelete dayanıklılık kazandırır). Rezorpsiyonun (kemik matriksini yok ederek kemik dokusunu ortadan kaldıran bir çeşit kemik hücresi) az, periosteal (periost veya diğer adıyla kemik zarı) kemik oluşumunun fazla olması nedeniyle kortikal (kemiklerin dış yüzeyini oluşturur) kemikte kayıp azdır. Ancak yaşlanma ile kemik gözeneklerinin artması sonucu kemik kaybında artma olur” diyen Prof. Dr. Ergun, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Erkeklerdeki risk faktörleri; ince vücut yapısı, zayıf olma, orta yahut fazla derecede alkol alımı, düşük testosteron seviyesi (hipogonadizm), daha evvel kırıkların olması, sigara içme, kortikosteroid tedavisi, düşme öyküsüdür. Ergenlikten evvel, adölesan periyodu (Gelişimin bir dönüm noktası olan, ergenlik olarak da bilinir. Bu dönem, çocukluktan yetişkinliğe geçiş sürecidir ve bedensel, zihinsel ve duygusal birçok değişikliğin yaşandığı bir zamandır) iskelet kitlesinin yoğunluğunun değerli bir kısmının oluşturduğu yıllardır. Çocuklarda direk grafilerde kemik mineralizasyonunda azalma varsa katiyen ihmal edilmemelidir. Önce nedenler; kalsiyum eksikliği, idiopatik juvenil osteogenezis (kemik büyümesi), ikincil nedenler; endokrin (Hormon sistemi olarak da adlandırılan endokrin sistemi, vücut hücrelerinin birbiri ile iletişimini sağlayan hormonları üreten ve kana salgılayan bez ve organlardan oluşan ağdır) gastrointestinal (sindirim sistemi), yeni tabiatın metabolik hastalıkları, romatizmal, kromozomal hastalıklardır.”

Prof. Dr. Ergun, osteoporoza neden olabilecek genel risk faktörlerini ise şöyle sıraladı: Antrometrik (minyon, zayıf, soluk, ince ten), genetik (beyaz ırk, aile anamnezi, D vitamini geni), hormonal (kadınlar, erken menopoz, geç menarş, doğum yapmamış olmak), beslenme (diyette düşük kalsiyum ve aşırı protein alımı), hayat tarzı (sedanter, sigara, alkol, kahve), birlikte olan hastalıklar ve kullanılan ilaçlar (hiperparatiroidizm, parkinson, gastrektomi, diüretik, antikonvülsan, glukokortikoidler), düşmeye yönelik bozukluklar (dengenin ve normal yürümenin bozulması sedatif kullanımı, kas zayıflığı, kognitif) biçiminde sınıflandırıldığını söz etti.

Osteoporozda tedavi yöntemleri

Osteoporoz tedavisinde gayenin semptomları düzgünleştirmek ve işlevleri düzeltmek olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Ergun, tedavi sistemlerine ait şu bilgileri paylaştı: “Osteoporozda en kıymetli tedavi yaklaşımı idmandır. Antrenman yapmak kemik kaybını azaltarak kemik kitlesini, kas gücü ve kitlesini, istikrar ve uyumunu arttırır, fizikî aktiviteyi, kardiyorespiratuar dayanıklılığı artırır, esnekliği sağlar, eklem stabilitesini geliştirir, postürü korur ve deformiteleri (Deformite kemiklerde meydana gelen eğilme ve şekil bozukluklarıdır). Mahzurlar, ağrıyı azaltır, işlevsel stabiliteyi sağlayarak kişinin kendine inancını arttırır. Fizyoterapistiniz tarafından fizikî uygunluk düzeyiniz değerlendirildikten sonra şahsa özel bir idman reçetesi oluşturulur. Haftada 3 gün yapılacak aerobik antrenman için yürüyüş tercih edilmektedir. Yürüyüş, 10 dakika ile başlanmalı her gün 3-5 dakika artırılarak 1 saat süratli bir biçimde yürümelidir. Günlük antrenman programları öncesinde ve sonrasında kesinlikle germe ve gevşeme antrenmanları yapılmalıdır. İdmanlar, 10 dakika ile başlayıp her hafta 3-5 dakika artırarak 30-35 dakikaya çıkartılmalıdır. Haftada bir gün kuvvet, tartı çalışması ya da dirence karşı yapılan idmanlar ile devam edilmelidir. İdman sırasında göğüs ağrısı yahut rahatsızlık hissedilirse, bırakılmalı antrenmana devam edilmemelidir. Oluşan kas ağrısı devam ederse ve yorgunluk artarsa antrenman mühletini azaltın ve dinlenin. Haftanın bir gününde zevk aldığınız hobilerinizi yapın ve bir gününü de dinlenmeye ayırın.”

Osteoporozu önlemenin tedavi etmekten daha kolay olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Ergun, “Osteoporozdan korunmak için günlük yaşamınızda fiziksel aktiviteyi artırmayı hedefleyin, hareket için egzersiz ve spor yapın ve güneş ışınlarından uygun bir şekilde yararlanarak yaşam kalitenizi artırın. Sağlık ve sağlıklı olmak, hayatın en güzel hediyesidir” diye konuştu.