İsrail’in Gazze şeridine giden içme suyu çizgisini kesmesinin akabinde, Gazze şeridindeki Filistinlilerin vefat ve açlık endişesinin yanında susuzluk endişesiyle da yaşamaya mahkum edilmesi üzerine, bu bölgelere içme suyu temini araştırılıyor. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Su Kaynakları Ana Bilim Kısmı öğretim üyesi Doç. Dr. Ceyhun Özçelik, Gazze şeridinin günlük 400 bin metreküp suya gereksinimi bulunduğunu belirterek, bu suyun yüzer deniz suyu arıtma platformları ile karşılanabileceğini söyledi.

Gazze şeridinin içme suyunu İsrail’den gelen içme suyu boru sınırlarından, yeraltı suyu kuyularından ve Akdeniz kıyısındaki deniz suyu arıtma tesislerinden sağladığını belirten Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Su Kaynakları Ana Bilim Kısmı öğretim üyesi Doç. Dr. Ceyhun Özçelik, “İsrail’den gelen içme suyu daima olarak kesiliyor. Deniz suyu arıtımı ise yakıt ve elektrik kısıtlamaları ve de tesislerdeki işletme ve tamir zahmetleri nedeniyle istenilen randımanda işletilemiyor. Tüm bu problemler, Gazze halkını zarurî olarak büyük oranda yeraltı suyuna bağımlı kılıyor. Çok çekim ve pompajla azalan yeraltı suyu düzeyi, tuzlanarak içilmez bir hal alıyor. Maalesef Gazze’nin mevcut yeraltı suyu kaynaklarının yüzde 95’i içme suyu standartlarına uygun değildir. İçme suyunun büyük bir kısmı yüksek fiyatlı, kalite denetim standartlarından geçmemiş özel kesimden temin edilen sulardan oluşmaktadır. Bu zorluklar nedeniyle, bilhassa kırsaldaki meskenler yağmur sularını derleyerek günlük su muhtaçlıklarını karşılamaya çalışmaktadırlar” dedi.

“Gazze şeridinde günlük 400 bin metreküp içme suyuna muhtaçlık var”

Gazze şeridi alanının yaklaşık 365 kilometrekare olduğunu belirten Özçelik, “Küçük bir yüzölçümüne sahip olmasına karşın şerit boyunca yağış ölçüsü hayli değişkendir. Kuzeyde 520 mm, güneyde 225 mm civarında olan yıllık yağışın ortalaması 365 mm civarındadır. Bu sayı Türkiye’nin yıllık yağış ortalamasının yaklaşık yarısı kadardır. Gazze şeridindeki tek yüzeysel su kaynağı Vadi Gazza olarak bilinen Negev Dağları’ndan akan sulardır. 105 kilometrelik vadinin yalnızca 9 kilometresi Gazze şeridinden geçmektedir. Yıllık 20 milyon metreküp civarında olan bu sular, şerit öncesi biriktirme ve çevirme yapılarıyla çevrilerek Gazze’ye akış büsbütün kesilmiş durumdadır. Filistin’in nüfusu, Batı Şeria’da 3 milyon ve Gazze şeridinde ise 2 milyon olduğu iddia ediliyor. Bu sayı bize, Gazze şeridinin günlük 400 bin metreküp ve yıllık 146 milyon metreküp içme suyu muhtaçlığı olduğunu göstermektedir” diye konuştu.

“Gazze’de acil su gereksinimi yüzer deniz suyu arıtma platformlarıyla giderilebilir”

Gazze şeridinde geçici olarak insanların suya ulaşımı için yüzer deniz suyu arıtma platformlarına ihtilaç bulunduğunu açıklayan Doç. Dr. Özçelik, “Bölgede yaşayan sivil halkın acil içme suyu gereksiniminin karşılanabilmesi yüzer deniz suyu arıtma sistemlerinin bölgeye sevkiyatı kıymetli bir adım olabilir. Ünitelerinin her biri günlük 100 bin metreküp kapasiteye erişebilen yüzer deniz suyu arıtma sistemleri kullanılarak, hiç değilse bu harikulâde durum rehavete kavuşuncaya kadar bölgede içme suyu ve halk sıhhati açısından süreksiz bir rahatlama mümkün olacaktır” şeklinde konuştu.

“Mevcut deniz suyu arıtma tesisleri daima ve aktif çalışmıyor”

Su Yönetimi Uzmanı Özçelik, Gazze’de doğrudan deniz suyu ve tuzlanmış yeraltı suyunun arıtılarak kullanılmaya çalışıldığı ancak, tuzlanmış yeraltı suyunun bu tesislerde kullanılmasının yeraltı suyunun daha da derinlere inmesine ve daha fazla tuzlanmasına yol açtığını belirtti. Özçelik, “Deniz suyundan arıtma yapan onlarca özel ve kamu tesisi bulunuyor. Artan su gereksinimi nedeniyle Filistin Su Kurumu, UNICEF üzere kurumlar tarafından kapasite artışı ve takviye çalışmaları yürütüldüğü söz edilmektedir. Lakin, savaş ve tecrit ortamının getirdiği zorluklar nedeniyle deniz suyu arıtma tesislerinin daima ve aktif çalıştırılamadığı biliniyor. Yaşanan güç kesintileri ve yetersiz arıtma kapasitesi nedeniyle Gazze halkı temel hakkı olan pak ve sıhhi içme suyuna erişemiyor” dedi.

“BM Gazze’ye su temini için inisiyatif almalıdır”

Birleşmiş Milletler’in Gazze’ye içme suyu temini için inisiyatif alması gerektiğini ifade eden Doç. Dr. Ceyhun Özçelik, şunları kaydetti:

“Birleşmiş Milletler 28 Temmuz 2010 tarihli Genel Kurulu’nda, pak içme suyuna erişim hakkını ve halk sıhhatinin korunmasını temel insan hakkı olarak tanımıştır (Karar No:64292). Bu karar uyarınca, devletlere ve memleketler arası tertiplere bilhassa gelişmekte olan ülkeler için pak, emniyetli ve ulaşılabilir içme suyu ve halk sıhhati kaidelerinin sağlanabilmesi hedefiyle finansal kaynak sağlanması, kapasite inşa edilmesi ve teknoloji transferi yapılması davetinde bulunmuştur. Yıllardır tecrit içerisinde bulunan Gazze halkı, 7 Ekim 2023 tarihinde vuku bulan harika savaş durumu sonucunda pak ve sağlıklı içme suyuna erişimini neredeyse büsbütün yitirmiştir. Nüfusu 2 milyona erişen bölge halkının sıhhati büyük risk altındadır. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nca teminat altına alınan ve temel insan hakkı olarak tabir edilen pak ve muteber içme suyuna erişim hakkı şu an için Gazze’de kelam konusu olmadığı görülmektedir. Gazze’de halk sıhhatini temin edecek kaidelerin tekrar oluşturulabilmesi için, öncelikle bölgeye pak ve kâfi ölçüde içme suyunun sağlanması, sonrasında ise içme suyu ve kanalizasyon çizgileri başta olmak üzere kentsel altyapının yine inşası gerekmektedir. Birleşmiş Milletler’in 64292 sayılı kendi kararı uyarınca bir inisiyatif el alması zaruridir.”

“Hasar gören altyapı enfeksiyon saçıyor”

Yerleşimlerin dörtte birinden fazlasının doğrudan kanalizasyon sistemlerine bağlantısı bulunmadığı Gazze’de, sürekli tahrip edilen altyapı halk sağlığı üzerinde her geçen gün daha da büyük bir risk oluşturduğunu açıklayan Özçelik, “Halkın büyük bir kısmı geniş ve boş alanlara oluşturulan foseptik çukurları aracılığıyla atık sularını bertaraf etmeye çalışmaktadırlar. Bu çukurlardan sızan sular yeraltı suyuna karışmaktadır. Mevcut kanalizasyon sınırları üzerindeki pompaj istasyonlarının da tertipli çalıştırılamamasından kaynaklı olarak, bilhassa kış aylarında yağışların kanalizasyona karışmasıyla birlikte kanalizasyon sularının taşarak kentsel alanlara yayılmasına yol açmaktadır. Bu durum bulaşıcı hastalıklara açık bir davetiye çıkarmaktadır. Bunun dışında da yalnızca altyapı ve kanalizasyon sistemleriyle ilgili sonlu sayıda gerecin bölgeye girişine müsaade verildiğinden, savaş sebebiyle mevcut daima tahrip olan kentsel altyapının, daima ve işler vaziyette tutulması çabucak hemen mümkün olmamaktadır” sözlerine yer verdi.